MİZAÇ: Yapımızda biyolojik ve içgüdüsel süreçlerle oluşmuş, yaratılıştan getirdiğimiz özelliklerdir. Yunan Doktor Hippocrates, 4 farklı maddenin dengesine bağlı olarak mizacımızın 4 farklı grupta görülebilir olduğunu açıklar. Buna göre insanları 4 gruba ayırır.
Asabi (sarı safra): Çabuk sinirlenen, tutkulu ve enerjik insanlar.
Melankolik (kara safra): Kolayca üzüntüye kapılabilen, sanatsal duyarlılığa sahip insanlar.
Soğukkanlı (balgam): Soğuk ve rasyonel insanlar.
Ümitli (kan): İyimser, mutlu, kendinden emin insanlar.
Bazı uzmanlar mizacı temel olarak 2 gruba ayırır. İçe dönük olmak, dışa dönük olmak, doğuştan gelen mizaç özellikleri olarak görülür. Nesillerden gelen kromozomal bilgilerin çaprazlama olarak bu özellikleri ortaya çıkardığını söylerler. İçe dönük olanlar daha sakin, uyumlu, dışa dönük olanlar daha hareketli ve enerjik, sosyal iletişime yönelenler olarak tanımlanır.
Astroloji ilmiyle bakarsak, gökyüzündeki her gezegenin konumlarının çocuğun doğum saatinde onun üzerinde etkileri vardır. Yine 4 ana unsurla bu özellikleri açıklarlar; toprak, hava, su, ateş. Bu elementlerin kombinasyonlarına, baskınlık derecesine göre yapının ana hatları belirginleşir. Kişinin, beden yapısına, ses tonuna, hareket etme tarzına, yürüyüşüne bunlar yansır, ilk etapta fark edilen özelliklerdir.
KARAKTER: Aile ve çevre ile etkileşimler sonucu oluşan özelliklerimizdir. Değiştirilmeye çok müsait olmayan, mizaç kadar değişmez olmayan, yine de katı olan çünkü kökleri kültürel ögelerden gelen bu özellikler, yetişkinlikte iyice kalıcı hal alır. 0-6 yaş arasında çevreden gelen karakter özelliklerinin değişimi için ergenlik sürecinde telafi etme sınavı gibi bize bir şans daha sunulur.
KİŞİLİK: Bir kişinin hayatında gözlemlenen davranışları, stili, duygu ve düşünce tarzıdır. ‘Kişilik; bir oragnizmanın genetik ve çevre tarafından belirlenen davranış kalıplarının (mevcut ya da potansiyel) toplamıdır’, der Hans Eysenck (1947). ‘Kişilik; bir insanın yaşam olaylarına adaptasyonunu karakterize eden tipik davranış, düşünce ve duygu kalıplarıdır’, der Walter Miscel (1976).
Kişilik özelliklerimizin hayatımızı zorlaştıran kısımları değişmeye müsait ve esnektir. Bazı uzmanlara göre Kişilik; mizaç ve karakteri de içine alır.
KİMLİK: Dışarıdan görülen, sosyal statülerimizi belirleyen yapımızdır. Bir yerde anne kimliğimiz vardır bir yerde mesleğimiz ne ise örneğin öğretmen kimliğimiz vardır. Yerine ve zamanına göre değişir.
KENDİLİK: Kişinin bedenini, ruhunu, kendini iç dünyasında nasıl algıladığını gösteren parçamızdır. Dışarıdan çok sakin görünen kişi iç dünyasında kendini çok hüzünlü, güçsüz hissedebilir. Kendilik gelişimi etapları olan bir süreçtir. Kendilik yapısında değişim kişi istediği ve gayret ettiği sürece yaşanabilir, değişmez değildir.
